Grzybica – jak doraźnie pomóc pacjentowi?

Kiedy może dojść do zakażenia?

Zdrowy organizm posiada mechanizmy obronne i nie zawsze przy kontakcie z patogenem dochodzi do rozwoju choroby. Natomiast zmniejszona odporność organizmu i jakiekolwiek naruszenie bariery ochronnej może znacznie zwiększać ryzyko zakażenia. Należy także pamiętać o tym, że grzybica nie zawsze wynika z zaniedbania lub braku higieny.

Zwiększone ryzyko zakażenia jest spowodowane przez:

• Korzystanie ze wspólnych grzebieni, szczotek, ręczników
• Noszenie obuwia z wypożyczalni lub przymierzanie butów w sklepie
• Przebywanie w dużych skupiskach ludzi
• Noszenie ubrań, bielizny i butów z nieprzewiewnych materiałów
• Kontakt z chorymi zwierzętami
• Korzystanie z usług kosmetyczek nieprzestrzegających zasad higieny.

Czytaj również: Jak postępować z zakażeniem grzybiczym paznokci? [infografika]

Grzybica stóp

Najczęściej jest powodowana przez grzyby dermatofitowe z rodzaju Trichophyton. Fałdy pomiędzy palcami są dogodnym miejscem dla rozwoju grzybów, ale w niektórych przypadkach infekcja może rozprzestrzenić się na podeszwę stopy i śródstopie. Pacjenci skarżą się na świąd i nieprzyjemny zapach. U osób chorych na grzybicę stóp skóra w miejscu zakażenia staje się biała i ma wygląd rozmiękły. W zaawansowanym stadium może dojść do zakażenia paznokci, które stają się grubsze, ale bardziej kruche i podatne na złamania. W takim przypadku farmaceuta powinien poradzić pacjentowi, aby zgłosił się do lekarza, ponieważ doraźnie stosowane leki bez recepty mogą być niewystarczające.

Podstawowym leczeniem grzybicy stóp są pochodne imidazolu i terbinafiny. Skuteczne są również preparaty zawierające kwas undecylowy.

• Imidazole (klotrimazol, mikonazol, ketokonazol)

Aplikowane miejscowo mogą być stosowane przez pacjentów w każdym wieku, są to leki bezpieczne i nie wchodzą w interakcje z innymi substancjami czynnymi.

• Kwas undecylowy

Podobnie jak imidazole, może być stosowany miejscowo przez wszystkich pacjentów, nawet przez kobiety w ciąży. Leczenie należy kontynuować przez tydzień od czasu ustąpienia objawów. Kwas undecylowy może powodować miejscowe podrażnienia.

• Terbinafina

Występuje w postaci maści oraz w sprayu. Zaleca się stosowanie od 16. roku życia. Nie wchodzi w interakcje z innymi lekami i jest bezpieczna dla kobiet w ciąży.

Zobacz przegląd lekowy pacjenta, który doznał napadu dny moczanowej!

Grzybica jamy ustnej

Jednostka chorobowa znana jest pod postacią pleśniawek. Powodowana jest przez grzyb Candida albicans. Choroba najczęściej dotyka osoby młode i seniorów. Często towarzyszą zmianom patologicznym, do których możemy zaliczyć obniżenie odporności, cukrzycę czy suchość w jamie ustnej. Pleśniawki mogą pojawić się również w wyniku niedawno przebytej antybiotykoterapii lub źle dopasowanej protezy, która raniąc błonę śluzową jamy ustnej, tworzy wrota zakażenia.

Pleśniawki w literaturze medycznej są opisywane jako kremowo-białe, miękkie i podwyższone wykwity, które łatwo zetrzeć. Są one charakteryzowane jako zmiany bolesne występujące w dowolnym miejscu w jamie ustnej.

W przypadku tej dolegliwości farmaceuta może polecić pacjentowi lek zawierający tetraboran sodu lub chlorheksydynę.

• Tetraboran sodu

Preparat do stosowania zewnętrznego do pędzlowania zmian. Zaleca się stosowanie preparatu od 4 roku życia. Do działań niepożądanych jego stosowania można zaliczyć podrażnienia, nudności i wymioty.

• Chlorheksydyna

Jest składnikiem płynu do płukania jamy ustnej, ale również wchodzi w skład kilku wyrobów medycznych stosowanych pomocniczo w pleśniawkach. Działa antyseptycznie i wspomaga leczenie zakażeń jamy ustnej drożdżakami. Może powodować suchość lub pieczenie w jamie ustnej.

Grzybica pochwy

Powodowana przez grzyby z gatunku Candida albicans. Do czynników sprzyjających występowaniu kandydozy zalicza się niedostateczny poziom higieny, nadmierną wilgotność spowodowaną noszeniem nieprzewiewnej bielizny, stosowanie niektórych leków, przebytą antybiotykoterapię czy nawet ciążę. Może ona towarzyszyć również takim chorobom jak AIDS, cukrzyca czy stanu niedożywienia. Warto wiedzieć, że do zakażenia może dojść przez stosunek płciowy z zakażonym partnerem.

Do najczęstszych objawów grzybicy pochwy zalicza się świąd, pieczenie, ból przy oddawaniu moczu, a także zmiany obrzękowo-rumieniowe w obrębie sromu, pachwin i odbytu.

Leki bez recepty, które może polecić farmaceuta to:

• Preparaty z Lactobacillus

Środki te zawierają liofilizowaną zawiesinę żywych pałeczek kwasu mlekowego Lactobacillus. Działają one wspomagająco w utrzymaniu prawidłowej flory bakteryjnej pochwy, a w stanach chorobowych w przywróceniu jej. Bakterie te, rozkładając w drogach rodnych glikogen zawarty w nabłonku pochwy do kwasu mlekowego, zapewniają odpowiednią kwasowość wydzieliny pochwy. Preparaty te spotykane są w postaci kapsułek, tabletek, a także żelu dopochwowego.

• Benzydamina

Jest to substancja będąca pochodną indazolu, stosowana w postaci płynnej leku. W tym przypadku tego preparatu zaleca się podmywanie miejsc intymnych roztworem benzydaminy 1-2 razy na dobę.

• Gałki z propolisem

Propolis to naturalna substancja wytwarzana przez pszczoły, zwana również kitem pszczelim. Lek cechuje się zawartością substancji o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybiczym. Często stosowany w formie czopków dopochwowych. Wskazane jest stosowanie preparatu 1-2 razy dziennie przez 5-8 dni.

Przedstawione wyżej leki są dostępne bez recepty. Farmaceuta, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, powinien wybrać odpowiedni preparat dla pacjenta. Jednakże należy pamiętać też o tym, że w przypadku zaawansowanych zakażeń grzybiczych konieczna będzie wizyta u lekarza.

Bibliografia:

1. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/73239,grzybice-skory.
2. Opieka farmaceutyczna: objawy, rozpoznawanie i leczenie, Paul Rutter, Edra Urban & Partner, Wrocław 2009.
3. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/wenerologia/80475,kandydoza-pochwy.
4. Kompendium farmakologii, red. Waldemar Janiec, wyd. PZWL, 2016.
5. Charakterystyka Produktu Leczniczego – Corsodyl, 0,2% w/v, płyn do stosowania w jamie ustnej.